Home » 2019 » juni

Maandelijkse archieven: juni 2019

Sint Nicolaas

Het verbroken evenwicht

15 juni 2019

Spreker Cees Luttik

Onder die titel valt het boek van Cees Luttik, oud vice-voorzitter van de Sint Nicolaas Academie. In 1951, toen er nog geen vuiltje aan de lucht leek, maakte de destijds 18-jarige protestantse jongeman de overstap naar de Catholica, waarover zijn vorige boek uit 2012. Die stap typeerde hij als “een levenslange zoektocht” waarbij de classica professor Cornelia de Vogel en de Engelse kardinaal John Henry Newman als gidsen dienden. Het nieuwe boek draagt als ondertitel “hoopvol geloven in een tijd van crisis en onzekerheid”. En dat blijkt geen sinecure te zijn, want het christendom zakt weg in het Westen. Debet daaraan zijn de leugens of halve waarheden die de modernistische theologen debiteren en die opgang maakten  in de nagloei van de Verlichting met Lessing en Strauss, vooral binnen de Duitse protestantse Bijbelkritiek onder aanvoering, en inspiratie van respectievelijk de protestantse Bijbelgeleerde Bultmann die de “ontmythologisering” toepast op het Nieuwe Testament en de filosoof Heidegger. De eerste herleidde Jezus tot niet meer dan de zoveelste sprookjesfiguur uit een lang vervlogen en nog bijgelovige periode. De tweede, als existentialist bekend staand, reduceerde de mens tot een puur tijdelijk wezen. De metafysica, waarbinnen de wereld en de mens afhangen van een bovennatuurlijke en onzichtbare werkelijkheid, zoals eeuwen lang algemeen was geloofd, heeft voor de zogeheten geestes- of menswetenschappen van de Moderniteit afgedaan.

Wie Luttik in zijn boek de revue laat passeren zijn een reeks theologen van ons tijdsgewricht  die in het kielzog van de twee voornoemde trendsetters afrekenen met de Evangeliën. Wat we in de verslagen van de apostelen lezen zijn geen historische feiten, maar uitvindingen van de evangelisten, in omloop gebracht door hun directe en minder directe navolgers tot diep in de donkere Middeleeuwen. Ze golden toentertijd als nuttig voor het moreel en de zingeving en de hoop van nog primitieve mannen en vrouwen, maar de Bijbelkritische wetenschap heeft de evangelische teksten inmiddels doorzien als gedateerd en als louter van symbolische aard. Belangrijkste zogenaamd feit, de Verrijzenis van de mens Jezus, moet men zich niet voorstellen als fysiek geschied – want wetenschappelijk gezien onmogelijk -, maar als voorbeeldig voor ons, voor ieders spiritueel ontwaken. Alle wonderen die in de verslagen van de apostelen voorkomen, dient men eveneens figuurlijk op te vatten. God, luidt een van de moderne conclusies, bestaat niet buiten ons, maar alleen in ons. Het Geloof is geen algemeen geldende waarheid, maar wordt telkens ingekleurd door iemands individuele gewaarwording.

Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie kwamen de Bijbelkritische ideeën van de Duits-protestantse theologen grootschalig de Catholica binnen. Maar hoe zat het met de weerlegging van die, in wezen anti-religieuze ideeën? De luttele, in de ogen van Cees Luttik deugdelijke theologen zijn voornamelijk van lutheraanse huize, zoals de door hem hoog geprezen Martin Hengel en Heinrich Schlier, alsmede Ignace de la Potterie s.j., tenzij men katholieke beroemdheden als Schillebeeckx en Küng voor paladijnen van de gezonde rechtzinnigheid houdt. Kardinaal Daniélou en Joseph Ratzinger, de latere paus Benedictus XVI, hebben in elk geval hun best gedaan om tegen de modernistische en postmoderne uitglijders te waarschuwen. Het Concilie heeft hoe dan ook één ding ten goede gekeerd, de waarde van de persoonlijke inleving versus de vroegere extreme nadruk op het objectieve van het Geloof. Beiden zijn waar. En Newman is degene die daarin een juiste balans heeft aangebracht.

Helaas heeft de tegenkracht tegen de eigentijdse geloofsverwording nauwelijks invloed gehad. En wat de theologen in het algemeen betreft, die zijn het niet met elkaar eens over de grondslag van ons Geloof. Theologie, luidt een van de conclusies in het boek van Luttik, is een “geloofsbedreigende zaak”.

De oprecht zoekende mens wende zich  liever tot onafhankelijke apologetische auteurs, grote schijvers als Chesterton, C.S. Lewis, Giovanni Papini, Léon Bloy, Unamuno, Dostojewski, Pascal….

de voorzitter

Van Cees Luttik verschenen:

 “Mijn weg naar de Catholica”, Valkhof Pers, 2012

“Het verbroken evenwicht”, 2018, http://www.boekenbestellen.nl/boek, Het verbroken Evenwicht