Home » 2016 » april

Maandelijkse archieven: april 2016

Sint Nicolaas

NATUURWETENSCHAP EN GELOOF

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

16 april 2016

Kan een natuurwetenschapper een gelovige zijn? Daan van Schalkwijk, bioloog, komt aan het Amsterdam University College onder de studenten bijna geen gelovigen tegen. Zelf had hij vroeger ook vooroordelen tegen het geloof, totdat hij op reis naar Rome tijdens de jongerendagen ontdekte dat gelovigen allesbehalve saai of hypocriet zijn. Hij ontmoette een franciscaan uit Assisi die een gelukkige en geloofwaardige indruk maakte, en na terugkeer in Amsterdam werd hij door een reisgenoot geïntroduceerd bij Leidenhoven, een huis gerelateerd aan het Opus Dei. Sindsdien staat hij op het standpunt dat godsdienst en wetenschap best kunnen samengaan. Maar waarom? En hoe? Omdat de Bijbel en het Boek van de Natuur elkaars complementen zijn. Het probleem zijn onze denkfouten.
Waarom is het belangrijk dat Geloof en Rede gezamenlijk optreden? Om geen gespleten persoon te worden. Grote natuurwetenschappers als Einstein, Bohr en Heisenberg dachten verder dan hun zuiver wetenschappelijke onderzoekingen. Er zijn diepere verklaringen, samenhang is waar het om gaat.
Evolutie is een meerzijdig begrip. Er is een ontwikkeling van eenvoudig naar complex; er is een toevallige variatie met natuurlijk selectie die richting geeft; en er is het idee dat mensen voortkomen uit dieren zonder dat God daaraan te pas komt. Deze drie worden vaak door elkaar gehaald. Alleen met het eerste punt en gedeeltelijk met het tweede is bioloog Van Schalkwijk het eens. Het derde punt, dat mensen voortkomen uit dieren zonder bovennatuurlijke interventie, wijst hij af, want God schept immers de menselijke ziel van ieder persoon.
De theologische kant van de zaak betreft het lezen en begrijpen van de Bijbel. Neem je Genesis letterlijk als schepping in een tijdsbestek van dagen, zoals de dagen van de week, dan gaat de gelovige bioloog daar niet in mee. Anderzijds is het evolutionisme of een puur naturalistisch wereldbeeld eveneens onhoudbaar. Het zijn de atheïsten die Darwin misbruiken om het scheppingsproces van God naar de prullenbak te verwijzen. Darwin zelf hield zich, als agnosticus, op de vlakte.
De Bijbel is geen natuurwetenschappelijke verhandeling. Genesis gaat vooral over het “waarom” van de schepping, veeleer dan over het “wat”. De opgaande lijn van vorm uit het vormeloze in de Bijbeltekst betreft de liefdesrelatie van God met de mens.
Het probleem is niet het natuurwetenschappelijk onderzoek, maar de filosofie. De filosofie die voortkomt uit de conclusies en de theorieën die uit het zuiver onderzoek worden afgeleid. En die dan zijn bedoeld om de redelijkheid van de godsdienst onderuit te halen. Maar geestelijke werkelijkheden kun je niet meten, tellen of wegen.
Van Schalkwijk houdt zich bezig met “systeembiologie” in relatie tot “natuurfilosofie”. Een belangrijk beginpunt voor de Systeembiologie is het “menselijk genoomproject”. Het genoom wil zeggen: al het genetisch materiaal dat zich in de cellen van mensen bevindt; door het menselijk genoomproject is dat nu bekend. Daardoor weet men, bv., steeds meer over ziekten, en die zouden dan kunnen worden genezen. Het idee erachter bij de optimisten is dat dan alle ziektes worden overwonnen. Blijft over de dood.
Het hele leven willen verklaren door het “gen” is puur illusie. Zelfs als we de bouwstenen kennen – we hebben ongeveer 20.000 genen – waaruit de mens is opgebouwd, weten we niet alles. “Systeembiologie” is het vertalen van genetische informatie naar functie. Maar het belangrijkste is integratie, samenhang in wat de wetenschap ontdekt heeft. Analyse heeft synthese nodig. En de biologie heeft zich lange tijd te veel alleen op het eerste geconcentreerd.
Daan van Schalkwijk heeft zeven jaar gewerkt aan een wiskundig model voor cholesterol, en daar is hij op gepromoveerd. Maar diagnostiek is niet genoeg. Er is een veelheid van oorzaken die gekend moeten worden om allerlei ziektes te verklaren. Waar we naar toe moeten is een centraal stellen van de persoon, van het afstemmen van medicijnen en therapieën op elke individu afzonderlijk. In complexe ziekten als Obesitas in kinderen spelen daarnaast interpersoonlijke relaties een belangrijke rol.
Hoe dan ook, we willen geen gespleten persoonlijkheid worden door Geloof van Wetenschap te scheiden. Daarvoor is het nodig een completer wereld- en mensbeeld te ontwikkelen vanuit een filosofie die openstaat voor de volheid van de realiteit. Dit project zal volgens van Schalkwijk ten gunste komen van gelovige wetenschappers, maar ook de ontwikkeling van de natuurwetenschap zelf, en de maatschappij als geheel.
de voorzitter