Home » archief » BEN IK MIJN DNA?

Sint Nicolaas

BEN IK MIJN DNA?

16 november 2019


Daan van Schalkwijk doceert theoretische biologie aan het Amsterdam University College. De vraag die als titel van zijn lezing fungeert verbaast menig toehoorder, maar hij richt zich tot studenten voor wie het antwoord voor zich spreekt: dat is wat we zijn. Interessant als men bedenkt dat we nog niet zo lang geleden nooit van DNA gehoord hadden. Geen probleem, want DNA is gewoon het laatste begrip dat een lading dekt die al oud is. Wij zijn ons lichaam. Of nog concreter: Wij zijn wat we eten. Het komt erop neer dat we gedetermineerd zijn, qua afkomst genetisch bepaald, door ons milieu gekenmerkt. Het 19e eeuwse determinisme viel samen met het positivisme, ofwel de opvatting van wetenschap waarbinnen meten, tellen en wegen leiden tot wat voor iedereen onomstotelijk vaststaat. De vrije wil die ons van God is gegeven, kan niet positivistisch worden aangetoond, net zo min als de ziel of het bewustzijn. Hoe bereik je als gelovige bioloog je studenten voor wie alleen de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid bestaat? Hoe maak je ze duidelijk dat iedereen een unieke persoon is?

Wiskunde en filosofie zijn de hulpwetenschappen die Daan van Schalkwijk bij zijn theoretische biologie gebruikt. Wie ben ik? Teruggaand op Aristoteles begint het antwoord met de oorzaken van de dingen in het algemeen. Dingen zijn 1) materieel, 2) in beweging, 3) hebben eigenschappen en 4) een doel. Er zijn ook dingen buiten de tijd, zoals de natuurwetten. Onze ideeën zijn niet onderhevig aan de tijd. Dat is gezegd tot de studenten die denken dat wij ons DNA zijn. Maar “mensen zijn complexe systemen”, aldus Van Schalwijk. En wat ons DNA betreft, daar is niets mis mee zolang we daarin maar niet ingrijpen om iets in ons complexe systeem te verbeteren. Dat heet “enhancement”. En dat is fout, want onethisch. Wat wel mag, is de toepassing van therapie op het DNA, om iets te herstellen wat er in ons systeem was.

Conclusie: wat ons drijft is het verlangen om ons “complexe systeem” te verbeteren. En dat impliceert de verleiding om ons DNA te modificeren. Want we willen uitstijgen boven wat we van de natuur hebben meegekregen. De kernvraag voor de docent die naast zijn wetenschap een gelovig christen is: hoe breng je jonge mensen tot het besef dat ze meer zijn dan hun lichaam. Via de wiskunde en de filosofie?

de voorzitter